Geweldige podcast: de brand in het landhuis

Luister jij podcasts? Ik niet. Nouja, tot de week dan. Maandag werd ik door een lieve meid op eentje getipt. Ik wandel graag en bel dan op een werkdag met collega’s of luister muziek. En vaak heb ik ook geen oordoppen in – alleen al om de wind te horen waaien en de vogels te horen fluiten. Deze week heb ik echter meer dan ooit gewandeld. En dat komt door die podcast – die ik maandagavond tijdens een (in eerste instantie kort bedoelde) wandeling heb opgezet. De brand in het landhuis. Vanaf het begin ben ik erdoor gegrepen. Wat een verhaal! Al lopend in het donker zo nu en denkend: waar ben ik? Oh, ik ben hier al. Hopelijk is de weg nog lang. Op een gegeven moment was aflevering 1 gedaan en heb ik nummer 2 opgezet. Mijn huis naderde al snel en in een moment van bezinning heb ik een nieuw rondje ingezet. Met een wandeling van 18 kilometer tot gevolg die dag. Heerlijk. Ik ben er inmiddels wel over uit. Deze podcast is dan wel mijn eerste, maar zeker niet de laatste.

Beste podcast van Nederland

Gekopieerd en geplakt van de NTR. De Brand in het Landhuis is een Nederlandse zesdelige podcast van de NTR uit 2019. De verhalende podcast is gemaakt door Simon Heijmans en behandelt de brand in landhuis Zionsburg in Vught en de dood van bewoner Ewald Marggraff. De podcast onderzoekt geruchten en probeert de waarheid te achterhalen. Op 7 december 2003 komt grootgrondbezitter Ewald Marggraff bij een brand in zijn landhuis in Vught om het leven. De excentrieke Brabander bezat zo’n 700 hectare land, een kunstcollectie van ruim 500 schilderijen en een vermogen van 160 miljoen in verschillende belastingparadijzen. 
Na zijn dood is er geen spoor meer te vinden van de schilderijen of het geld. Waar is zijn geld gebleven? Wat is er gebeurd met zijn schilderijencollectie? En waarom is er op deze vragen nooit antwoord gekomen? Als eind 2018, vijftien jaar na de brand, nog steeds nieuwe verhalen opduiken, besluit podcastmaker en acteur Simon Heijmans een zoektocht te ondernemen. Wat is feit en wat is fictie? Halverwege 2019 wordt deze podcast uitgeroepen tot beste van Nederland. Er is echter ook wat gedoe. De makers trekken namelijk ondermeer de conclusie dat er op een sjoemelachtige manier gelden en activiteiten werden overgeheveld tussen stichtingen, die zich ontfermen over het nalatenschap van Marggraff. Foute conclusies misschien? Er heeft in elk geval een schikking plaatsgevonden – in de vorm van een tekstuele rectificatie zoals ik lees – tussen de Marggraff Stichting en de NTR. Het is wel tekenend voor de wereld: wat is nog waar en wat is niet waar? En wat is integer en wat is niet integer? Ik keek eerder deze week de Keuringsdienst van Waarde. De uitzending ging over allemaal potten met vitaminepillen. En zo’n dingen koop ik gewoon nooit. Wat een bullshit (vind ik). ‘Ondersteunt je weerstand’. Terwijl weerstand – zo legt een kenner uit – geen binair iets is. En zeker niet in één indicator of element gevangen kan worden. Je kunt ook niet zeggen dat onze regering goed of niet goed is. In het ene zijn ze beter dan in het andere. En zo geldt het voor mensen en hun handelingen. Kijk de film A Monster Calls maar eens. Maar… ik trek de conclusie dat er hoe dan ook een luchtje aan zit. Vanuit de normen en waarden die ik heb.

Marggraff

Deze meneer Ewald is een Nederlandse en Monegaskisch miljonair en grootgrondbezitter. Een beetje vreemde vent – zo wordt gesuggereerd. Maar ook eentje die eigenlijk hartelijk is – op het moment dat je hem leert kennen en respecteert. Hij was een telg uit een juristenfamilie met een vader die is weggezet als helper van de nazi’s in de periode van de tweede wereldoorlog. Marggraff stond bekend als excentriek en iemand met een moeizame relatie met de overheid. Daar zit dan wel een verhaal aan vast, want dingen zijn niet zomaar zoals ze zijn. Geboren in Vught in 1923 en omgekomen tijdens een brand in 2003. Hij woonde in een landhuis met de naam Zionsburg – dat grotendeels verwoest is door de brand. Om deze brand hebben altijd veel geruchten gecirculeerd. Die zou namelijk zijn ontstaan in een oude kachel in de bibliotheek, waarvan blijkt dat die kachel al jaren niet meer wordt gebruikt en ook niet meer functioneert. Na de dood van zijn vader wist Ewald het aanzienlijke familiebezit van landerijen, boerderijen en huizen bijeen te houden. Onderhouden van al dat bezit? Niks daarvan. Rechtszaken die voortvloeiden uit zijn grote bezit en de manier waarop hij daarmee omging, handelde hij in de meeste gevallen zelf af. Weggezet als ‘lastpak’ en ‘vreemd figuur’. In de jaren zeventig werd Marggraff in krantenberichten en door tegenstanders vaak als asociaal afgeschilderd, als iemand die eigenbelang voor laat gaan boven dat van de gemeenschap. Naast vele miljoenen is hij eigenaar van minimaal 689 hectare grond.

Landerijen

Na zijn dood ontwaken de geruchten. Hoe is de brand ontstaan? Is hij vermoord of een natuurlijke dood gestorven? Is er een link met oplichting? Wat gebeurt er met zijn bezit? In elk geval is er een stichting in het leven geroepen die al het bezit beheert. Er zit een heel verhaal omheen, maar lees daarvoor internet maar eens goed door of luister de podcast. En bepaal je eigen waarheid. Wat in elk geval fijn is, is dat de landerijen – die dus ontzettend groot zijn – voor een groot gedeelte zijn opengesteld. Je kunt er dus gewoon wandelen! Het gaat dan om bijvoorbeeld de Elzenburg, het Kapellebos in Vught, belangrijke delen van het grootste loofbos De Geelders van Noord-Brabant en het grote Wilhelminapark in Boxtel. Elzenburg en Kapellebos zijn twee gebieden die naast elkaar liggen in Vught, waarbij de laatste zijn naam dankt aan een kapel die er heeft gestaan. De Geelders is een van oorsprong moerrassig bosgebied tussen Schijndel en Boxtel en staat bekend om de vele planten en dieren die op de zogenaamde rode lijst staan. Wat interessant is dat tijdens zijn leven, Ewald de natuur zijn gang liet gaan. Heel anders dan hoe Staatsbosbeheer dat doet, of in elk geval deed. Naarmate hij ouder werd, riep dit echt steeds meer sympathie op. Zo begon de milieubeweging te waarderen dat de wildenis van de natuur een grote natuurwaarde bezat. Een concept dat tegenwoordig veel wordt toegepast.

Nou. Het is gewoon duidelijk voor mij. Ik heb deze blog niet geschreven om helemaal uit te pluizen wie deze Marggraff was en wat er is gebeurd, maar omdat ik echt heel enthousiast ben over de podcast en heerlijk heb gewandeld. En dan ben ik zo enthousiast, dat ik er een stukje over schrijf. Eentje dat ik zeker weten ooit weer eens erbij pak en dan dat lekkere gevoel weer even terughaalt. Waarschijnlijk ben ik dan vele podcasts verder en heb ik een Marggraff landerij bezocht en daar een flink stuk gewandeld door de natuur. Einde.