Tijdens mijn studiejaren op de Universiteit van Tilburg werd ik in het premaster-jaar bijgespijkerd wat betreft bedrijfsethiek. Ethiek heeft te maken met “moreel” handelen, wat wordt beschreven als het handelen in overeenstemming met waarden en normen waaraan wij onszelf en anderen in redelijk gehouden achten. Niet alleen handelen in eigenbelang dus, maar ook handelen in belangen van anderen. Het volgen van de lessen, maar meer het mondeling tentamen (was een speciaal tentamen doordat ik het schriftelijke heb gemist wegens het overlijden van mam) heeft mijn interesse gewekt voor ethiek. Het mondelinge tentamen was dan ook meer een soort van discussie of gesprek over morele kwesties het bekijken van deze kwesties via verschillende invalshoeken. Een erg leuke ervaring heb ik dit gevonden, en ik wil jullie een aantal “dilemma’s” niet onthouden.
Wegrollende spoorweg paradox
Je staat op een brug te kijken naar een aantal spoorweg. Naast je staat een man. Op de spoorweg zie je een karretje rijden dat rechtstreeks op een diepe afgrond aanraast. Op dit moment heb je de keuze om niets te doen, de vijf personen in het karretje vallen dan allemaal de afgrond in en zullen dood gaan. De andere optie is om de man die naast je staat van de brug af te gooien en op de spoorweg te laten neerkomen. Op dat moment sterft de man naast je, maar red je het leven van de vijf personen in het karretje. In dit voorbeeld moet je er van uitgaan dat als je niks doet, alle vijf de personen zullen sterven, en wanneer je de man van de brug gooit, deze exact goed op de spoorweg terecht komt op de baan van het karretje. Moreel dilemma: wat doe je? Neem je geen verantwoordelijkheid en zullen vijf personen sterven, of neem je verantwoordelijkheid voor het leven van de man naast je en redt je daarmee vijf levens?
Dierproeven
Tegenwoordig is het verplicht op producten zoals deodorant, wasmiddel, shampoo en andere verzorgingsartikelen te vermeleden of er dierproeven zijn gedaan om het product te maken. De laatste jaren is de wetenschap dusdanig ontwikkeld dat er alternatieven zijn, waardoor dierproeven vaak onnodig zijn. Als een fabrikant van de verzorgingsartikelen een andere methode dan dierproeven gebruikt, stijgt de prijs van het product enorm. Vele grote en kleine merken maken dan ook nog altijd gebruik van dierproeven, waardoor de prijs van de producten ‘laag’ is. Jaarlijks steven meer dan 1 miljoen proefdieren als gevolg van de testen die worden uitgevoerd. Moreel dilemma: betaal je liever meer en ga je voor proefdiervrij, of betaal je het liefste zo weinig mogelijk en maakt het gebruik van proefdieren je niks uit?
Marteling of niet?
Een terrorist heeft en bom in een winkelcentrum geplaatst. De man wordt opgepakt, maar wil absoluut niet vertellen waar de bom ligt. Wel zegt hij dat de bom binnen een half uur zal afgaan. Omdat het winkelcentrum enorm groot is, heeft de politie niet genoeg tijd om het gebouw te ontruimen. De beste oplossing is om de bom ter plekke te demonteren. Helaas zwijgt de terrorist in alle talen. Misschien gaat hij wél praten als hij gemarteld wordt. Vind je dat je deze man mag martelen om de levens van de winkelende mensen te redden?
