Fermiparadox – welke variant kies jij?
In paar maanden terug had ik MT-dag en bij het avondeten kwamen wat interessante gesprekken op tafel. Over buitenaards leven, hoe het kan dat we raketten afschieten en die ondanks snelheid, curve en draaiende planeten toch uitkomen waar ze moeten komen, hoe het toch kan dat wij foto’s van sterren duizenden kilometers ver binnen een korte tijd op onze iPhone zien en zo verder. Ik vertelde over de oerknal waarover ik in die tijd best wel geïnteresseerd was geraakt door het lezen van wat boeken. Over misschien wel koloniseren van andere planeten door de mens. Maar ook dat het wel eens mogelijk is dat de mens zichzelf al eens heeft vernietigd. Misschien door de creatie van superintelligentie KI, maar misschien ook gewoon door te doen zoals we zijn. Een collega tipte me op de zogenaamde fermiparadox. De wikipediasite staat nu al een tijdje geopend in mijn Safari, waar ik altijd een keur aan interessante artikelen open heb staan voor het moment dat ik zin heb om er eentje te lezen. En dat moment was net aangebroken…
De platte basis
Het universum is oud. Het wordt (berekend) geschat op zo’n 13,8 miljard jaar. Het heelal dijt elke seconde uit en lijkt oneindig. Het aantal sterren, sterrenstelsels, zwarte gaten en zo verder lijkt reusachtig. Bottom line veel aanwijzingen die met gezond boerenverstand je laten denken dat er toch nog andere levenssoorten moeten zijn dan alleen de mens en wat we op onze aarde aantreffen. De natuurkundige Enrico Fermi praatte er eens over met zijn collega’s jaren geleden. En toen riep hij – tenminste dat zegt men: “Waar zijn ze dan?” Een ogenschijnlijk simpele vraag, waar de eenvoud vanaf spat. Het vervolg was dat er een flink aantal mogelijke oplossingen zijn voorgesteld die in te delen zijn in vier categorieen:
- Buitenaards leven bestaat niet: wij zijn alleen in de kosmos
- Buitenaards leven bestaat wel, maar heeft tot nu toe nog nooit contact gelegd met de aarde en ons
- Buitenaards leven bestaat wel en heeft in het verleden of heden op een wijze contact gelegd met de aarde en ons
- Buitenaards leven bestaat wel, is zich ook bewust van ons, maar heeft geen interesse in ons of wil geen contact
Simpel toch?
De minder platte basis
Categorie 1 is misschien wel de meest voor de hand liggende optie. We zijn de enige in de kosmos. Wat lekker menselijk om te denken. We voelen ons niet voor niks superieur en staande bovenaan de voedselketen. Het heelal en daarmee ook de aarde is door de oerknal ontstaan. De materie of massa is nog steeds hetzelfde als ooit, alleen is er meer ruimte(tijd) gekomen door de uitdijing van het heelal. De aarde is de enige planeet in het heelal die levende wezens herbergt. Maar het kan ook zijn dat er het hypothetische multiversum bestaat van diezelfde aarde met leven in een heelal. Ook dat mag. Deze optie is denkbaar, want we hebben immers nog geen hard bewijs gevonden van leven buiten de aarde. Het blijft echter de vraag hoe er vanuit levenloze stoffen vanzelf leven is ontstaan. In deze uitleg wordt er vanuit gegaan dat een zeldzame samenloop van omstandigheden en factoren heeft plaatsgevonden en het toch is gelukt. Onder de vlag van deze motivatie bestaat ook de denkrichting dat er toch een God bestaat of bestond die de mensheid en het leven heeft geschapen. En die vond het niet nodig nog meer op andere planeten te scheppen. Kan ik me overigens wel iets bij voorstellen hoor.
Categorie 2 is ook wel plausibel. Ander leven bestaat wel, maar er is nog geen contact geweest. De samenloop van unieke omstandigheden die het leven op aarde hebben gecreëerd, is ook op een andere planeet ver-ver- weg gebeurd. Het leven daar is wellicht nog niet ontwikkeld genoeg of misschien wel. Maar net als de mens is de technologie nog niet in staat om lichtjaren ver te reizen om contact te maken. Wat ook een optie is, is dat er op een andere planeet in een ander sterrenstelsel intelligent leven bestond, maar dit superintelligent werd of ‘hebberig’ en zichzelf heeft uitgeroeid. Een scenario waar we als mensheid ogenschijnlijk ook snel op afstevenen. Je kunt het trouwens nog gekker indenken: ander leven heeft een superintelligentie en -voorkomen ontwikkeld, die wij als mensen niet kunnen waarnemen. Het leven elders is bovenmenselijk geworden. Hatseflats! O ja, in dit scenario weten ze niet dat wij er ook zijn! Wat ook nog mogelijk is, is dat in het universum iets of iemand aanwezig is (die we overigens ook nog nooit hebben waargenomen) die leven opspoort en uitroeit. Ander leven bestond, maar nu niet meer!
Categorie 3. Categoría tres. Leven bestaat elders en heeft ooit of nu nog contact gelegd. Buitenaards leven heeft in het verleden contact gemaakt. En misschien hebben we die gasten wel ooit opgetekend op muurschilderingen in bijvoorbeeld het oude Egypte. Horus, Isis, Osiris, Anoebis. Ga maar door. Ze waren hier ooit, we hebben ze bestempeld en aanbeden als goden en ze zijn weggegaan. Theorieën hierover zijn er ook, bijvoorbeeld piramidelogie en de annunaki. Het kan echter ook zijn dat men ooit op de aarde was of er nu nog is en de mens mijdt. Contactverbod ofzo. Of smetvrees. Alles kan in deze optie en je kunt het zo gek niet bedenken. In elk geval willen ze niet met ons appen.
Categorie 4. Beste als laatste? Men heeft geen interesse. Een dislike, unfriend, nu-even-niet. Buitenaardse intelligentie is al lang en breed gearriveerd op de aarde maar kiest ervoor geen contact te maken. Dat kan ook betekenen dat ze dusdanig geavanceerde technologie of voorkomens hebben dat wij dit als normale mensen gewoonweg niet kunnen waarnemen. Een collega van Fermi, de Hongaar Leó Szilárd, maakte hierover de “grap” dat aliens inderdaad al hier zijn en dat de mens ze kent als Hongaren. Ook is het in dit scenario mogelijk dat men geen interesse heeft omdat we nog niet beschaafd of ontwikkeld genoeg zijn. We zijn gewoonweg niet interessant genoeg. Dat kan uiteraard veranderen met onze verdere ontwikkeling; de ontwikkeling van superintelligente KI en mogelijkheden die dit biedt. Als we een bepaald niveau bereiken kan het ook zomaar en ineens over zijn. Tenslotte bestaat ook de kans dat we continu geobserveerd worden. In aan de ene kant een variant dat de vrijuit rondlopen in een onafgebakende wereld en heelal. Maar het kan aan de andere kant ook een simulatie zijn, waarin we leven. We denken dat de aarde vrij is en onderdeel is van het heelal, maar eigenlijk zitten we met elkaar in een grote Truman-show. Die we overigens uiterst serieus nemen.
Zelf voeg ik er nog maar een categorie 5 aan toe. Waarom niet? Buitenaards leven bestaat, het is nu ook op de aarde en we hebben er contact mee. En dan niet onbewust – dat niet – maar bewust alleen niet met iedereen. De normale mensen zien deze mensen aan als gekken. Maar wellicht zijn ze niet zo gek. Worden mensen inderdaad enkele nachten per jaar uit bed gehaald en geteleporteerd naar een ruimteschip voor onderzoek. Of misschien vindt er wel communicatie plaats – wie zal het zeggen.
Anyway. Een interessante inzichtje vind ik in de fermiparadox. Welke variant kies jij?
