TI-WA-NA-KU!
TI-WA-NA-KU! Het zou zomaar een goede aanval van Super Saiyan Goku kunnen zijn. Maar dat is het (helaas) niet. Toen ik net over de grens in Bolivia was in 2017, heb ik een bezoek gebracht aan de overblijfselen van een pre-Columbiaanse stad in het westen van het land: Tiwanaku. In het Spaans Tiahuanaco of Tiahuanacu geheten. Deze plek is voor het eerst opgenomen in de geschreven geschiedenis van de Spaanse conquistador Pedro Cieza de León. Hij kwam op de overblijfselen van Tiwanaku in 1549 terwijl hij op zoek was naar de Inca-hoofdstad in Qullasuyu. Het verhaal gaat dat in Tiwanaku voorouders van de latere Inca’s hebben geleefd. Geen idee of wat waar is, maar het klinkt in elk geval geloofwaardig.
De naam waarmee Tiwanaku bekend was bij zijn inwoners is mogelijk verloren gegaan omdat ze geen geschreven taal hadden. De oude inwoners van Tiwanaku zouden de Puquina-taal hebben gesproken. Het is een plek die ‘vreemd’ aanvoelt: een uitgestrekte vlakte met bogen, pleinen en muren. Staande gebouwen zijn er niet, want die zijn vernietigd in de periode dat de Spanjaarden voet aan wal zetten in Zuid-Amerika. Tsja. Onderzoekers schatten dat Tiwanaku dateert uit het jaar 15.000 voor Christus. Dat is niet niks! Tussen 300 voor en 300 na Christus zou het een moreel en kosmologisch centrum zijn geweest – aldus de geleerden die hier vast en zeker voor geleerd hebben. Wat ze exact geleerd hebben, weet niemand overigens. Wel staat vast dat het gebied inmiddels op de Unesco Werelderfgoedlijst staat.
Een leuk bezoekje, maar niet meer dan dat. Het museum was saai, maar er werd gelukkig nog wat gelachen met – of liever gezegd over – de gids die Engels sprak maar waar de Engelse woorden van de hele middag op één hand te tellen waren. Overigens was dat iets later niet meer zo leuk. Achja. Je bent in Bolivia en wilt wat!
