Sint Jozefsheim in Schwalmtal – ook Kent School genoemd

De Kent School in Schwalmtal in Duitsland, wie kent het niet? Ik in elk geval niet tot een paar weken geleden, haha. Toen stond ik hier op een bewolkte zondagmorgen aan het hekwerk met prikkeldraad. De bordjes ‘keep out’, ’24/7 security’ en van allerhande andere kreten zorgden ervoor dat we maar niet het terrein op zijn gegaan. Wel een goed idee bleek achteraf, want de locatie wordt stevig bewaakt met camera’s en bewegingssensoren. Dus daarom maar een legale toer geregeld, waarbij je een flink aantal uren het terrein en de gebouwen mag afstruinen. De eigenaar stelt van tijd tot tijd het pand open voor fotograferen. En dat viel niet tegen! Het is een prachtige plek, die niet alleen een mooi, maar ook minder mooi verleden herbergt. De Kent School staat overigens ook bekend als Sint Jozefsheim en Waldniel Hostert. Die benamingen verraden een stukje van de geschiedenis door de jaren heen.

Een verlaten, houten stoel onder een kapot plafond en groeiend groen.

Sint Jozefsheim: ‘huis’ voor mentaal en psychisch zieken

In vier jaar tijd verrees het klooster Sint Jozefsheim in 1913 in Schwalmtal in Duitsland, nabij Münchengladbach. Het werd in gebruik genomen door de gebroeders Fransiscus en bestond uit een kapel, kantoor, school en bijgebouwen. In het klooster leefden ongeveer 600 mensen, waarvan de meeste mentaal en psychisch ziek waren. De monniken verzorgden deze gehandicapten – voornamelijk kinderen. In 1939 werd het klooster een officieel opvangtehuis voor gehandicapte kinderen. In die tijd werd een wet aangenomen dat elk gehandicapt, nieuwgeboren kind, geregistreerd moest worden. Het was in de tijd van Nazi-Duitsland en Hitler wilde het volk op de wereld ‘zuiveren’. Gehandicapten hoorden daar volgens hem niet bij. Enfin, we kennen zijn beweging en wat hij allemaal heeft gedaan. Het opvangtehuis kreeg de naam Waldniel Hostert. De gebroeders Fransiscus werden voor verschillende schijndelicten vervolgd en verlieten in 1937 het klooster. De nazi’s maakten er een euthanasiecentrum van. Verschillende bronnen zeggen dat er tussen 1939 en 1943 zo’n 512 mensen zijn gestorven. Een praatje met de bewaker op het terrein – die hier zelf op school heeft gezeten (in de laatste periode dat de gebouwen in gebruik waren) en op het terrein heeft gewoond – zegt dat het er 599 zijn. Het zijn voornamelijk kinderen die door een dosis medicijnen (luminal) zijn vermoord. Zij liggen iets verderop begraven.

Uitgestorven klaslokaal

In deze kamer heeft het dak het al begeven. De varens groeien.

Eén van m’n favoriete kamers met prachtig licht in het bijgebouw.

Van (wederom) klooster naar school

In 1952 werd het centrum teruggegeven aan de Sint Fransiscus Orde. Die verkocht het klooster aan de Britten die het tot 1963 als militair ziekenhuis gebruikten. Ik moet zeggen dat je al rondlopende in het grote gebouw, kunt zien dat het een ziekenhuis is geweest. De lange gangen met aansluitend kamers en de grote liftschacht vertellen het verhaal. Na het verdwijnen van de Britten is het klooster annex ziekenhuis omgebouwd tot school: de Kent School. Dat is de naam die het complex ook nu nog heeft. Er hebben zo’n 1.400 kinderen op deze school gezeten, waarvan er verschillenden in het internaat verbleven. De ligging van de school is trouwens prachtig. Het ligt weliswaar aan een redelijk drukke weg, maar als je eenmaal door de toegangspoort bent dan voel je de rust van het bos en de grootte van de gebouwen. De school is in 1992 gesloten en de gebouwen staan op dit moment te verkrotten. De eigenaar betaalt duizenden euro’s aan verzekeringen en ook de bewaking kost een aardige cent. Binnen is het lekker koel en wel mystiek op sommige plaatsen. Als het zonnig is – wat het was toen ik er rondliep – zie je hoe de zonnestralen de grote ruimtes verlichten. Dat geeft een mooi beeld, zeker in combinatie met de afgebladderde muren en rommel die er hier en daar ligt. In de eerste jaren na de sluiting was het gebied niet (goed) bewaakt en hebben dieven leidingen, keukens, interieur en van allerhande dingen gestolen. Dat is te zien, want in het bijgebouw liggen de rioolleidingen op de grond. Ramen zijn stuk, het dak staat op sommige plekken op instorten en er groeien varens en andere planten binnen. Dat geeft een mooi beeld, maar is ook weer treurig om te zien hoe een mooie locatie als deze, binnen een paar jaar kan wegkwijnen. Op dit moment staat het gehele terrein te koop. De Duitse regering en gemeente maken het de eigenaar overigens niet makkelijk. Het bestemmingsplan maakt het moeilijk. Een nieuwe school mag en ook een groot hotel-restaurant. Het pand en de omgeving leent zich er helemaal voor, maar een renovatie zal echt tientallen miljoenen kosten. Het is erg onwaarschijnlijk dat een koper zich gaat melden, want wie wil zo’n investering doen en vervolgens 100,- per nacht terugverdienen van betalende gasten. De terugverdientijd ligt denk ik in de tientallen jaren. Niet erg lucratief.

In de dikke 4 uur die ik heb rondgelopen heb ik vele mooie plekjes gezien. Het voelt er niet vreemd en buiten de verschrikkelijke periode van de nazi’s, heeft Kent School ook mooie tijden gekend. De temperatuur buiten was tegen de 30 graden, maar binnen is het goed te doen. Het licht in de kerk is in de middag het mooiste, al straalt de zon denk ik pas tegen het einde van de middag door de mooie glas-in-lood ramen. Ook de kelder in het grote schoolgebouw is aardig om te bezoeken. Hier is een immense verwarmingsinstallatie gebouwd (door de Britten als ik het goed heb) die weliswaar rond één miljoen Duitse Marken heeft gekost, maar nog nooit is gebruikt. De kerk annex kapel was mijn hoogtepunt met de mooie muurschilderingen, ramen en plafond. Maar ook ‘de’ prachtige kamer in het bijgebouw was een mooie plek, waar de zonnestralen de dienst uitmaakten. Of die kamer met die stoel, waar het mos op de grond groeit. Naja, anyway, ga er maar eens kijken.

Duidelijk wie in deze kamer heeft geleefd.

Eén van de bekende kamers die worden gefotografeerd.

Niet gebruikte boilers in de kelder van het hoofdgebouw.

De prachtige kapel met mooi dak en kleuren.

De buitenkant van de kapel.

Twee verlaten toiletten in het bijgebouw.

De liftschacht in het oude klooster en school.