Lago de Atitlán in Guatemala

Tijdens onze rondreis door Mexico en Guatemala in 2012 hebben we een dag doorgebracht bij en op het meer van Atitlan in Guatemala. De combinatie van het meer, de Maya-dorpen langs de oever van het meer en de vulkanen en bergtoppen eromheen maakten van deze dag iets aangrijpends en een ervaring om nooit meer te vergeten.

Het Meer van Atitlán (Spaans: Lago de Atitlán) is een kratermeer op 1500 meter hoogte in Guatemala dat omringd is door twaalf (deels actieve) vulkanen. De letterlijke vertaling van Atitlan is ‘Aan het water’. Het meer is officieel bestempeld als het diepste meer in Midden-Amerika met een maximum diepte van 340 meter. Desondanks is het meer erg rustig en is het water helder blauw. Het is zo’n 84.000 jaar geleden ontstaan vanuit een eruptie, waarbij een enorme krater (caldera) is gevuld met water.

Drie vulkanen (Tiliman, Atitlan en San Pedro) bevinden zich op de Zuidelijke flank van het meer, de rest van de vulkanen ligt meer landinwaarts, maar zijn zichtbaar vanuit het meer zelf. De vulkanen zijn vernoemd naar de twaalf apostelen.

Aan de oevers en in de dorpjes die om het meer heen gelegen zijn, wordt met name koffie verbouwd en een verscheidenheid aan landbouwgewassen waarvan met name mais. Andere belangrijke landbouwproducten zijn uiten, bonen, tomaten, komkommers, knoflook, groene pepers, aardbeiden, avocado’s en fruit. Het meer zelf is rijk aan dierlijk leven dat een belangrijke bron van voedsel biedt aan de grotendeels autochtone bevolking.

Geologie

In de regio vond ongeveer 11 miljoen jaar geleden voor het eerst vulkanische activiteit plaats. Sindsdien heeft het gebied vier afzonderlijke fases van vulkanische groei ondergaan en is de oorspronkelijke krater ingestort. De laatste keer gebeurde dit ongeveer 1,8 miljoen jaar geleden en dit heeft geleid tot de huidige krater. Het meer vult momenteel grotendeels de hele krater en bereikt dieptes tot 600 meter op sommige plekken.

De kratervormende uitbarsting staat bekend als de ‘Los Chocoyos’ uitbarsting met een uitwerping van 300 km3 as. Deze uitbarsting heeft over een gebied van ongeveer 6 miljoen km2 vulkanische as verspreid en is teruggevonden van Florida tot Equador. Sinds het einde van Los Chocoyos is heeft continue vulkanisme geleid tot de opbouw van drie vulkanen in de krater. De vulkaan ‘Atitlan’ ligt aan de Zuidelijke rand van de krater, terwijl de vulkanen San Pedro en Toluman in de krater zelf liggen. San Pedro is de oudste vulkaan van de drie en is waarschijnlijk 40.000 jaar geleden voor het laatste uitgebarsten, maar sinds die tijd nog steeds actief. Toliman begon sindsdien met groeien maar is nog nooit uitgebarsten. Atitlan is bijna volledig gegroeid in de laatste 10.000 jaar en kent zijn meest recente uitbarsting in 1853.

Cultuur

Aan de oevers van het meer bevinden zich verschillende dorpen die uitsluitend per boot bereikbaar zijn. De grootste en meest toeristische plaats in de omgeving van het meer is Panajachel. Kleinere dorpen rond het meer zijn San Pedro La Laguna, Santiago Atitlán, San Marcos la Laguna, Santa Cararna Palopo en San Antonio Palopo. Het buurtschap Panabaj in de gemeente Santiago Atitlán werd in 2005 van de kaart geveegd door Orkaan Stan. Hierbij kwamen meer dan duizend mensen om.

In alle dorpen komt de Maya-cultuur nog steeds voor en wordt traditionele kleding gedragen. Elk dorp heeft hierbij zijn eigen kleuren en kledingstijk. De Maya’s die wonen rondom Atitlan zijn overwegend Tz’utujil en Kaqchikel. Santiago Atitlán is de grootste van de aanwezige gemeenschappen en staat bekend op zijn verering van Maximón, een idool gevormd door de fusie van traditionele Maya goden, katholieke heiligen en conquistador legendes. In feite is dit een ‘pop’ die het hele jaar door vereerd wordt en onder controle staat van een lokale religieuze broederschap. Hij ‘woont’ in verschillende huizen en wordt in de loop van een jaar meerdere malen ceremonieel bewogen in een grote optocht.

Bron: Wikipedia.