Katharen en de sangreal
Toen ik nog met de trein naar mijn werk ging, las ik in een jaar verschillende boeken uit. Ik ben altijd gefascineerd geweest van historische thrillers. Zo kwam ik uit bij het boek ‘Het verloren labyrint’ van Kate Mosse In dit boek wisselen twee met elkaar verbonden verhalen zich af. Het ene speelt in 2005, het ander in het jaar 1209. Het 2005-verhaal vertelt dat tijdens een archeologische opgraving in een grot een grote ontdekking wordt gedaan. Dit door de hoofdrolspeelster Alice. De grot bevindt zich in de Frans streek Languedoc en de vondst bedraagt twee eeuwenoude skeletten, een op de wand gekerfd labyrint en een ring met eenzelfde afbeelding van het labyrint. Het verhaal in 1209 vertelt over dezelfde streek (met name de plaats Carcassonne), waar een dame genaamd Alais een boek van haar vader krijgt. Dit boek herbergt een eeuwenoud geheim over de heilige graal en is onderdeel van een trilogie van boeken. Dit alles gebeurt ten tijde van de kruistocht van de kerk en de Noord-Franse edelen, tegen de Katharen. Hierbij worden de vermeende ketters via de brandstapel uitgemoord.
Languedoc
Zoals breed bekend is, staat de Frans Languedoc in de geschiedenis in verband met de Katharen (de Bons Hommes, ketters) en mythen cq legenden met betrekking tot de Heilige Graal en de Tempeliers. Bekende plaatsen in de Languedoc zijn Mirepoix (een middeleeuwse cité met ketters), Montségur (de zetel van de Kathaarse kerk) en Carcassone (zwaar belegerde stad tijdens de kruistochten, gedreven in 1209 onder bevel van Raymond Roger Trencavel).
De Katharen of Albigenzen vormden een christelijke religieuze groepering die actief was tijdens de late Middeleeuwen in Occitanië, het zuiden van Frankrijk en – minder bekend – ook in West-Duitsland. De Katharen beschouwden zich als de ware christelijke Kerk, waarin Jezus de centrale plaats innam. Op basis van hun dualistische opvattingen wezen ze het Oude Testament af. De God die daar ten tonele wordt gevoerd, is schepper van de (slechte) stoffelijke wereld, de Demiurg, zo leerden zij. De Albigenzen werden als ketters gezien en door de Rooms-katholieke Kerk en door de Franse koningen bloedig vervolgd. De Kathaarse leer stelt dat de mens kan ontsnappen uit de materiële wereld door een zuiver leven te leiden. Jezus is een boodschapper van de algoede God. Niet de mens geworden zoon van God die ons moet verlossen. Een mens is stoffelijk, dus des duivels. Er zijn dus fundamentele verschillen met het katholiek geloof. Toch noem de katharen zich de ware christenen en willen ze alle zielen redden door prediking. Katharen kenden geen erfzonde en geen vagevuur, wel een vorm van reïncarnatie wat een extra kans betekent op een goed christelijk leven en een binnentreden in de hemelse zaligheid. De bekroning hiervan is het consolamentum, onontbeerlijk paspoort voor de hemel want het vergeeft de zonden en redt de ziel. Nadien mag je niet meer eten of drinken, alleen nog wachten op de dood. De gelovigen noemen zich croyants. Hun priesters heten parfaits (of anders bons hommes en bonnes femmes) Ze dragen een pij en een muts en hebben lange haren en een baard. De katharen streefden een zuiver leven na, zonder doodslag, zonder leugens, met een quasi vegetarisch dieet (op vis na).
De heilige graal is al eeuwenlang een onderwerp van discussie. De meest bekende voorstelling van de graal is dat dit de schaal of beker zou zijn, waarin het bloed van Christus is opgevangen bij zijn kruisiging. Echter, in andere verhalen is het de beker die gebruikt werd bij het Laatste Avondmaal. Volgens sommigen zou de graal de speerpunt zijn waarmee Christus werd doorboord na zijn kruisdood.
Volgens de overlevering zou de graal door Jozef van Arimathea in veiligheid zijn gebracht, al weet niemand waar. Sommigen beweren dat de graal door Jozef naar Glastonbury in Engeland werd gebracht. De christelijke mythe van de graal zou een variant kunnen zijn van de klassieke Keltische mythe over een pot of ketel die eeuwig leven of magische krachten heeft. Het lag immers in de lijn van de kerstening om heidense symboliek te verwerken in de christelijke doctrine. Hoe dan ook, deze mythe heeft aanleiding gegeven tot verscheidene verhalen zoals van de queeste van koning Arthur en Parzival. Volgens die legendes was Galahad de enige ridder die de graal kon vinden.
Anderen meenden dat de heilige graal naar het zuiden van Frankrijk werd gebracht, naar de Languedoc. Hier zou het katharisme tot bloei komen, maar later door een kruistocht worden uitgeroeid. De veronderstelling tot op heven is dat omwille van de aanwezigheid van de heilige graal is gebeurd. Volgens deze legende / mythe bevond de graal zich in de burcht van Montségur, de laatste vestiging van de katharen. Ook wordt beweerd dat de heilige graal, of san greal, een verbastering is van sang real, koninklijk bloed, een aanduiding voor de nakomelingen van Jezus Christus. Volgens sommigen zou Jezus een dochter, genaamd Sarah, verwekt hebben bij Maria Magdalena. Sarah’s afstammelingen zouden de Merovingers (door een huwelijk tussen een afstammeling van Jozef van Arimatea en een afstammeling van Jezus) zijn, en zelfs koning Arthur, via de lijn van Arthurs vader, koning Aedan MacGabran, zou een afstammeling van Jozef van Arimatea zijn. Ook Arthurs moeder, Ygerna del Acqs, zou een afstammeling van de Merovingers zijn. Arthurs broer, Eochaid Buide, zou de voorvader zijn van Alpin, de eerste koning der Schotten, waarvan Duncan I van Schotland en Macbeth afstammelingen van zouden zijn. Uit de familielijn van Duncan I zouden honderd jaar later de eerste Stewarts (Stuarts) geboren worden.
Tenslotte wordt beweerd dat het bij de zoektocht naar de heilige graal enkel gaat om de zoektocht naar het goddelijke in ons. Gezien de bronnen en de thematiek zou het hier vooral gaan om een gnostisch tafereel.
