Het kleinste vogeltje van Nederland: het vliegensvlugge goudhaantje

Het goudhaantje. Ooit van gehoord? Ik tot een maand geleden nog niet. Het was op een werkelijk prachtig mistige maandagmorgen. Ik had een paar dagen vrij en ben vroeg op pad gegaan om lekker in het bos te gaan wandelen. Het Munnichsbos wel te verstaan – kwartiertje in de auto. Het was én mistig én zon – wat een magnifieke combinatie is dat. Auto geparkeerd en aan de wandel gegaan. Dat is altijd een ontdekkingstocht vind ik op een plek waar ik nog niet bekend ben. De eerste kilometer liep ik op een pad langs de bosrand af. Ik weet niet wat het was, maar mijn oog viel op gekke, kleine, gelige vogeltjes. Wat is dat?! Ze komen me gewoon echt niet bekend voor, terwijl ik de afgelopen tijd toch best wel wat Nederlandse vogels heb gezien. En dan bedoel ik in de natuur (grapje, natuurlijk). De vogeltjes doen me qua vlucht denken aan een kolibrie. Razendsnel flapperend op een soort van vaste plek in de lucht. En ze flitsen van links naar rechts – totaal geen rust in het lijfje.

Een vrouw met een hond passeert me op het pad. Ik sta nog steeds in het bos te turen. “Wat zie je voor iets”, vraagt ze me. “Euhm, echt werkelijk geen idee! Kleine, gele vogels”. “Hier zit vanalles”, zegt de aardige mevrouw. “Daarachter zagen mijn man en ik vorige week nog een bruine kiekendief”. Geweldig toch. Ik heb doorgelopen en heb mijn ogen uitgekeken in het Munnichsbos. Inmiddels ben ik er al wel 10x geweest – het is echt een favoriete plek geworden. Op het einde van mijn wandeling zag ik de vogeltjes weer. Ik heb er eentje gefotografeerd, maar dat was alles behalve een goede foto. Het vogeltje hangt ondersteboven aan een takje. Onherkenbaar. Eenmaal thuisgekomen upload ik de foto op een website die ik altijd gebruik en die vogels herkent. Met 99,7% zekerheid is dit een goudhaantje, zegt die website. Cool! Ik google ze snel en zie de mooiste foto’s langskomen. Een klein vogeltje met gele accenten en vooral herkenbaar door de enkele, dikke, gele streep op zijn voorhoofd, geflankeerd met een zwarte streep. Ongekend: dit leeft hier gewoon in Nederland.

De goudhaan – vaak goudhaantje genoemd is Europa’s kleinste vogel! Met zo’n 8,5 tot 9 centimeter nog kleiner dan een musje of een winterkoninkje. En hij is vederlicht: vaak niet meer dan 5 gram. Poeh. Deze zangvogel maakt een hoog geluid – iets van ‘zrie-zrie-zrie’. Met een hoge frequentie is het goed luisteren als je in het bos loopt. Mensen waarbij het gehoor wat minder is, horen ze vaak niet. De goudhaan eet kleine insecten en woont over het algemeen in een naaldbos – met een voorkeur voor sparren. Ze leven over het algemeen hoog in de kruinen en zijn lastig zichtbaar. In de winter zijn ze wat minder kieskeurig. Er komen grote aantallen Goudhaantjes voor in ons land. In de winter hebben we vaak bezoekers uit Noord-Scandinavië – waar ze vanuit vertrekken om te overwinteren op een wat warmere plek. Deze soort heeft twee grote trekroutes: (1) zuidwest langs de kiust van Noorwegen, Denemarken en Nederland richting West- en Zuid-Europa en (2) oost via de Baltische Staten naar Polen naar Zuid-Europa. Ze leven in groepen en zijn vaak samen met mezen zoals de pimpel- en koolmees. De goudhaan heeft een verenkleed wat bruin, grijs en groen is, en is vooral bekend door de zwart omzoomde gele kruinstreep. Bij het mannetje is dit meer oranje en bij het vrouwtje geel.

Inmiddels ben ik vaak teruggegaan naar het Munnichsbos. Ik schreef hierboven al zo’n 10 keer. Niet speciaal voor de goudhaantjes, maar ik weet dat ze er zitten en zou het super vinden er een mooie foto van te maken. Gisteren ben ik tegen het einde van de dag weer eens een rondje gaan lopen. Ik zag ze, maar het was erg bewolkt. De lens werkte qua scherpstellen niet goed mee, het voelde ook niet als het moment en er kwamen telkens weer wandelaars langs met flink wat kabaal. Ofja, in en heel stil bos klinkt een klein gesprek als snel al hevig kabaal. Dus vandaag ben ik in alle vroegte weer naar het bos gegaan. En zoals ik dat wel vaker heb: deze dag voelde goed. Na wat research weet ik dat ze vooral leven in naaldbossen met sparren en lariksen leven. Vaak zitten ze hoog in de bomen onrustig rond te vliegen, maar ze dalen soms ook af. Na een kilometer of 5 is dan eindelijk mijn moment daar gekomen. Er zit er eentje op ‘mijn’ hoogte. Ik blijf erg rustig en het helpt mee dan er totaal geen wandelaars zijn deze dag. Alleen is het toch erg donker overal, want de wolken weerhouden de zonnestralen door te breken. Het lukt me dan ook niet deze gouden versie mooi op de foto te zetten. Jammer. Ik loop door, een beetje in de gedachte dat het misschien niet lukt vandaag, totdat ik uit mijn linkerooghoek er eentje in een bosje zie zitten. Inmiddels heb ik mijn camera op de handmatige stand gezet – dan heb ik controle over mijn sluitertijd. Na een paar minuten ben ik foto’s rijker van een geweldig mooi vogeltje. Wat een knapperd is dit zeg. Ik maak mijn wandeling voldaan af – zo’n dag en momenten geven me zo ontzettend veel plezier. Ik kan het niet uitleggen. Net alsof ik op vakantie ben in een hel ver oord, nieuwe dingen ontdek, met mijn hoofd en lichaam alleen op dat moment ben. Heerlijk.

2020 is voor mij weer een nieuwe vogel rijker. En wat voor een! Ik kijk terug op een heel mooi jaar in de natuur, vogels en met mooie foto’s. Volgend jaar weer!